Kiedy do logopedy:

Rozwój mowy dziecka powinien być obserwowany przez rodziców niemal od urodzenia. Początkowo, zaraz po narodzinach ważna jest ocena uwarunkowań anatomicznych, badanie słuchu oraz funkcji prymarnych. Funkcje prymarne, inaczej funkcje biologiczne, to pewne aktywności w przestrzeni orofacjalnej, które pojawiają się wcześniej niż mowa i artykulacja. Należą do nich przede wszystkim: oddychanie, ssanie, połykanie, a w następnej kolejności gryzienie i żucie. To również szereg innych niewerbalnych czynności, takich jak kasłanie, ziewanie, mimika twarzy, autostymulacja, autozabawy w obrębie kompleksu ustno-twarzowego. To właśnie ich prawidłowość warunkuje późniejszy rozwój mowy.

Zanim jednak dziecko wypowie pierwsze słowa, w wieku około 6 miesięcy powinno zacząć świadomie naśladować odgłosy z otoczenia. To tak zwany etap gaworzenia. w tym wieku dziecko powinno też zacząć reagować na swoje imię.

Około 9 miesiąca powinno już pojawić się powtarzanie całych prostych wyrazów typu: ma-ma, ba-ba, ta-ta.

Roczny maluszek wymawia pierwsze pojedyncze proste słowa, najczęściej są to rzeczowniki.

W słowniku półtorarocznego dziecka jest już około 50 słów. Trzeba jednak pamiętać, że są one uproszczone, zupełnie nie brzmią jak w mowie dorosłego, ale właśnie najbliżsi dorośli doskonale je rozumieją.

Pomiędzy drugim a trzecim rokiem życia dziecka pojawia się wypowiedź zbudowana z dwóch i więcej wyrazów. To czas intensywnego rozwoju umiejętności komunikacyjnych. Należy jednak pamiętać, że normą będą jeszcze nieprawidłowe formy gramatyczne, zmiękczenia, uproszczenia czy pominięcia głosek.

Trzeci i czwarty rok życia to czas kiedy intensywnie rozwija się umiejętność posługiwania się bardziej złożonymi zdaniami. Dziecko zadaje dużo pytań. Potrafi na swój sposób opowiedzieć o tym co przeżywa. Mogą jeszcze pojawiać się nieprawidłowe formy gramatyczne oraz uproszczenia głosek. Czterolatek powinien już jednak poprawnie wymawiać głoski: k, g, s, z, c, dz oraz l.

Około piątego roku życia kształtuje się umiejętność wypowiadania głosek; sz, ż, cz, dż. Intensywnie też rozwijają się umiejętności komunikacyjne. Pięciolatek posługuje się już dosyć sprawnie dłuższymi, bardziej złożonymi zdaniami. Z dosyć dużą swobodą wypowiada się na różne tematy, prowadzi dyskusję, zadaje dużo pytań. Potrafi opowiedzieć o przebiegu zdarzenia, a także opisać, co czuje i przeżywa. W swoich wypowiedziach stosuje już zazwyczaj wszystkie części mowy i wypowiada się poprawnie pod względem gramatycznym.

Sześciolatek sprawnie buduje nawet dłuższe wypowiedzi na tematy, które go interesują. Prowadzi dyskusję, z uwagą słucha, zadaje pytania i odpowiada na pytania innych, ma bogaty zasób słownictwa. Z coraz większą swobodą stosuje poprawne formy gramatyczne, a gdy popełni błąd, potrafi się poprawić. Poprawnie wymawia również wszystkie głoski, również głoskę r.

Braki lub opóźnienia poszczególnych etapów powinny zaniepokoić rodziców i jednocześnie być sygnałem do skorzystania z pomocy specjalisty. Takiej wizyty nie warto odkładać na później – dzięki wczesnemu wykryciu nieprawidłowości i podjęciu terapii większość trudności jest możliwa do skorygowania jeszcze zanim dziecko pójdzie do szkoły.

Wskazaniem do konsultacji niezależnie od wieku dziecka jest wymowa międzyzębowa, oddychanie torem ustnym, niedomknięta buzia, przewlekłe infekcje górnych dróg oddechowych.

Prawidłowy rozwój mowy warunkuje zdolności poznawania świata i sposób myślenia. Wpływa też na rozwój społeczny, dziecko z mocno opóźnionym rozwojem mowy lub wadą wymowy może czuć się sfrustrowane, jeśli jego rówieśnicy lub dorośli z jego otoczenia nie będą rozumieli co chce im przekazać. Taka sytuacja sprawia, że dziecko nie wykorzystuje całości swojego potencjału rozwojowego, może mieć trudności z nabywaniem nowych umiejętności, nie czuje się w pełni szczęśliwe.